یک جامعه شناس می گوید مهاجرت هر نخبه معادل خالی شدن یک چاه نفت است و کشور در حال تهی شدن از نیروی انسانی مخصص است و برای جلوگیری از این روند باید اب و هوای اجتماعی مساعد شود.
این مطلب را دکتر امان الله قرائی مقدم جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه اعلام کرد و افزود: به‌رغم آن که جامعه‌شتاسان سال‌هاست نسبت به تبعات سنگین مهاجرت هشدار داده‌اند: اما گویی همچنتان مدیران وتضمیم گیران از ابعاد این فاجعه مطلع نیستند. وی افزود: حدود بیست سال قبل مقاله‌ای در همین مورد نوشتم با این مضمون که چه کسی خسارت فرار نخبگان از کشور را می‌پردازد؟ و مصاحبه‌های متعددی در همین مورد انجام داده‌ام. در مسأله مهاجرت دو عامل مهم و اساسی دخالت دارد: نخست عوامل درون‌زا که بسیار بر آن تأکید دارم و دیگری عوامل برون‌زا.
نامبرده اضافه کرد : عوامل درون‌زا از دید گاه ژوزف شومپیتر در اصل هشستم و یازدهم از دوازده اصل اقتصاد توسعه‌اش, آب و هوای نامساعد اجتماعی است؛ یعنی فقر، بیکاری، مساله تأمین معاش, ناامیدی نسسبت به آینده و پیشرفت و ترقیء مسئله مسکن, عدم امکان ازدواج, ناروایی‌ها و رانت و رشوه و روابطمداری، نبود آزادی بیان و اندیشه ، نبود شادی و نشاط در جامعه و غیره و غیره. اینها جزء عوامل درون زا هستند.
دکتر قرائی افزود: در فقدان جشم‌انداز و پرسپکتیو روشن برای جامعه و با وجود عواملی که برشمردم؛ فرار مغزها از کشور اتغاق می‌افتد که متأسفانه رخ داد. ارزش هر کدام از این مغزهامعادل یک چاه نفت است. بنده قبلاهم گفته‌ام و دوباره تکرار می کنم؛فرار هر نخبه‌ای از کشور مثل این است که یک چاه نفت نأبود شود.
بنيامین هگلزء استاد توسعه اقتصادی دانشگاه هاروارد می گوید بدبختانه هیچ سازمان و مقرراتی نمی‌تواند در زمینه رشد و توسعه اقتصادی؛ اجتماعی و سیاسی وفرهنگی موثر باشدء مگر مردانی که آن را اداره می‌کنند. منظور افراد ماهر و متخصص است .
این جامعه شناس اضافه کرد : آلفرد مارشال, برنده جایزه نوبل در اقتصاد که می‌گوید ارزش یک نابغه به اندازه صد سال هزینه‌ای است که آموزش وپرورش صرف می‌کند: یعنی ارزش قابفه‌ای مقل خانم مریسم میرزاخانی وصدهانغرمانته او و همین آمازهفتاد تا هشتاد درصدی از المپیادی‌های ما که متأسفانه مهاجرت کردندء اینگونه اسست. این افراد چرا می‌روند؟ در حالی که شرقی‌ها اصولا وطن‌دوست هستند. مثل مردمان ژاپن و کره و کشورما. یعنی دلیستگی عمیقی به میهن دارند. ولی ببینید چه آب و هوای بد اجتماعی به‌قول شومپیتر درست کردند که فرار از کشور به مقطع راهنمایی رسیده است! یعنی دیگر بچه‌های کوچک هم می گویند که بهتر است برویم چون دراین مملکت به جایی نمی‌رسیم. اقتصاد و امئیت و وضعیت اجتماعی که چنین است. شادی نیست و به‌جای آن فقر و بیکاری فراوان هست
وی گفت : آن‌چه گفتم همگی عوامل درون‌زا هستند. اما در مستله مهاجرت عوامل برون‌زا هم دخیل است. در کشورهای توسعه‌یافته مثل آمریکا و اروپا سزمایه انسانی را که معادل همان صدسال هزینه آموزش واپرورش است از طریق مهاجرت افراد از کشورهای دیگر به رایگان دریافت می‌کنند. می‌توان گفت یکی از عوامل پیشرفت آمریکا همین فرار مغزها به آنجاست.
این استاد دانشگاه اضافه کرد: از دیدگاه اندیشمندان جامعه‌شناسی بالاترین و مهم‌ترین ثروت هر کشوری, سرمایه انسانی آن کشور است. در همین رابطه بنيامین هگلز می گوید اگر کشورهایی که دارای درآمد ارزی فراوانی هستند مثل عریستان، کویت و بحرین و غیره بتوانند با این درآمد پیشرفته‌ترین صنعت و تکنولوژی را وارد کنند ولی نتوانند نیروی متخصص و ماهر پرورش دهند، به رشد و توسعه دست پیدا نخواهند کرد و این نیروی انسانی شامل مهندس, پزشک ، خبرنگار، استاد دانشگاه، متخصصین و غیره است.
وی ادامه داد: از نظر جمعیت‌شناسی که آلفرد سووی جمعیت‌شناس فرانسوی مطرح کرده.می‌گوییم هزینه سرانه فرد، یعنی هر کسی که در یک جامعه زندگی می‌کند هزینه‌ای برایش صرف شده است. در نظر بگیرید در حال حاضر تقریبا دو میلیارد دلار برای هزینه فارغ‌التحصیلی دانشگاه هر فرد هزینه می‌شود. خب کشورهای دیگر به‌راحتی این اشخاص را با تبلیغات، با در باغ سبز نشان دادن وعده ایجاد شغل و مسکن و امکانات زندگی راخت به سمت خودشان می کشند. با هوای نامساعد اجتماغی موجود، بدیهی است همه به دنبال مهاجرت به کاناداء آمریکا و اروپا خواهند بود.
دکتر قرایی مقهم در بخش پایانی سخنانش گفت: بنابراین عوامل درون‌زا اهمیت بسیاری دارد و چنان که گفته شد از صدها عامل مهم و متعدد تشکیل می‌شود که باعت شده جوانان به این کشورها مهاجرت کنند. الان از پزشکان ما مهندسین ، خبرنگاران، از المپیادی‌ها نفرات اول کنکور چند نفر رفته‌اند؟ براساس آمار خود مسئولان هفتاد تاهشتاد درصد مهاجرت کرده‌اند.
درد ما درون‌زاست نه برون‌زا چرا ژاپنی یا کره‌ای از کشورش نمی‌رود؟ هیچ چیز به اندازه نیروی انسانی مهم و ارزشمند نیست. در دنیا دو کشور هستند که از لحاظ منابع طبیعی فقیرند: ژاپن در آسیا و دانمارک در اروپاء اما این دو کشور به دلیل نیروی انسانی ماهر و متخصص, جزء پیشرفته‌ترین کشورهای جهان محسوب می‌شوند. اما ما چه کردیم؟ ما عواملی را که موجب فرار نخبگان می‌شودء نه‌تنها حل نکردیم که به آن مدام اضافه می‌کنيم. کشور ما دارد از نیروی انسانی تهی می‌شود و به‌راحتی و رایگان این سرمایه باارزش را در اختیار کشورهای دیگر می‌گذاریم. به‌قول شومپیتر باید آب و هوای اجتماعی را مساعد کنیم.»
شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید
- کامل کردن گزینه های ستاره دار (*) الزامی است
- آدرس پست الکترونیکی شما محفوظ بوده و نمایش داده نخواهد شد