ابراز نگرانی سازمان بین المللی مهاجرت از نحوه بازگشت افاغنه از ایران به کشورشان

آوند عزیز آقا، سخنگوی سازمان بین‌المللی مهاجرت روز دوشنبه به خبرگزاری فرانسه اعلام کرد که از اول تا ۲۸ ژوئن، ۲۳۳ هزار و ۹۴۱ افغان از ایران به افغانستان بازگشته‌اند. تنها در بازه‌ یک هفته‌ای از ۲۱ تا ۲۸ ژوئن، تعداد بازگشت‌ها به حدود ۱۳۱ هزار نفر رسید.`

مهاجران افغانستانی که بخش عمده‌ای از اتباع خارجی ساکن ایران را تشکیل می‌دهند، هدف اصلی این روند بوده‌اند. بر اساس آمار سازمان ملل، در هفته گذشته در برخی روزها تا ۳۰ هزار افغانستانی از ایران خارج شده‌اند. این در حالی است که بسیاری از آن‌ها در ایران متولد شده یا سال‌ها در این کشور زندگی کرده‌اند. طبق گفته آوند عزیز آقا، از ابتدای سال جاری میلادی، در مجموع ۶۹۱ هزار افغانستانی به کشورشان بازگشته‌اند که حدود ۷۰ درصد آنان به‌صورت اجباری اخراج شده‌اند.

بر اساس برآوردهای نهادهای بین‌المللی و مقامات طالبان، در حال حاضر، میانگین روزانه بازگشت‌ها به ۶ تا ۷ هزار نفر کاهش یافته است. با این حال، انتظار می‌رود این روند دوباره شدت بگیرد زیرا دولت ایران در ماه ژوئن دستور داده است که چهار میلیون شهروند افغانستانی «غیرمجاز» تا پیش از ۶ ژوئیه خاک ایران را ترک کنند.

سازمان ملل شمار افغانستانی‌های ساکن در ایران را بیش از ۶ میلیون نفر اعلام کرده که حدود ۲ میلیون نفر از آن‌ها با مدارک اقامت موقت در ایران زندگی می‌کنند. با این حال، آن‌ها نیز مانند مهاجران فاقد مدارک، در معرض اخراج هستند. هرچند سازمان ملل تسریع روند خروج افغانستانی‌ها را به حمله اخیر اسرائیل به ایران نسبت می‌دهد، اما مهاجران افغانستانی که با خبرنگاران خبرگزاری فرانسه گفت‌وگو کرده‌اند، علت اصلی بازگشت خود را نگرانی از اخراج‌های اجباری دانسته‌اند.

بازگشت گسترده مهاجران افغان، فشار فزاینده‌ای بر حکومت طالبان وارد کرده است. حکومتی که نه توسط هیچ کشوری به رسمیت شناخته شده و نه دسترسی به بخش عمده‌ای از کمک‌های بین‌المللی دارد. سازمان ملل می‌گوید افغانستان همچنان با دومین بحران انسانی بزرگ جهان روبه‌روست. از ۱۴ آوریل، با قطع کمک‌های آمریکا، نهادهایی چون سازمان بین‌المللی مهاجرت در تامین خدمات اولیه مهاجران بازگشتی با دشواری مواجه‌اند. این نهاد می‌گوید در روزهای پر ازدحام، تنها توانسته به ۳ درصد مهاجران بازگشتی در اسلام‌قلعه کمک برساند.

در این شرایط، امیرخان متقی، وزیر خارجه طالبان از علیرضا بیگدلی، سفیر ایران خواسته است تا «سازوکاری هماهنگ برای بازگشت تدریجی مهاجران» ایجاد شود. این در حالی است که مهاجران افغانستانی نه تنها از ایران بلکه از پاکستان نیز تحت فشارند. این کشور که با بحران اقتصادی و سیاسی داخلی مواجه است، افغان‌ها را عامل مشکلات دانسته و از اواخر ۲۰۲۳ بیش از یک میلیون نفر را اخراج کرده است. سازمان ملل می‌گوید بیش از دو برابر این تعداد نیز از ایران اخراج شده‌اند که نیمی از آن‌ها کودک بوده‌اند.