سخنگوی سازمان نظام پزشکی با اشاره به اینکه میزان مهاجرت جامعه پزشکی نسبت به سال‌های قبل از کرونا تقریبا افزایش دو برابری داشته است، گفت: برای حوزه پزشکی و طبابت در همه دنیا نیاز وجود دارد. یعنی چون حرفه ی گرانی است، تربیت آن گران است و همچنین مورد نیاز هست، خیلی با سایر رشته‌ها فرق می‌کند. بنابراین همه دنیا و مخصوصا کشورهای پیشرفته بخشی از نیروهای سلامت‌شان را دارند از سایر کشورها تأمین می‌کنند؛ و چون نیروهای سلامت ما نیروهای با کیفیتی در دنیا هستند، طبیعتا مقبولیت خاص دارند و از عهده امتحانات لازم بر می‌آیند و بنابراین نیروهای کیفی ما را خیلی زودتر می‌برند.
رضا لاری پور در خصوص آمار دقیق کادر درمان مهاجر ایرانی و دلایل آن گفت: میزان مهاجرت نسبت به سال‌های قبل از کرونا تقریبا افزایش دو برابری داشته است؛ چون در سال‌های کرونا هم کشورها محدودیت ورود داشتند و هم از نظر وسایل حمل و نقل عمومی محدودیت وجود داشته، طبیعتا این مقدار آمار مهاجرت کاهش داشته است. ما نمی‌توانیم آمار قطعی مهاجرت به شما اعلام کنیم و دلیلش این است که ما گواهی عدم سوء پیشینه یا حسن سابقه را به همکاران می‌دهیم و این گواهی تقریبا یکی از آخرین مراحل دریافت مدارک لازم برای رفتن به خارج از کشور است. بنابر این با ضریب اطمینان صد درصد نمی‌توان گفت هرکسی گواهی سوء پیشینه یا حسن سابقه دریافت می‌کند، الزاما به خارج از کشور می‌رود.
وی افزود: نکته بعدی و بسیار مهم‌تری که در این زمینه قابل ذکر هست، این است که ما علاوه بر «مهاجرت خارجی» با یک پدیده‌ای به نام «مهاجرت داخلی» روبرو هستیم؛ که به مراتب از مهاجرت خارجی برای ما مهم‌تر و اسم آن «مهاجرت شغلی» است. یعنی ما افرادی داریم که مهاجرت به خارج از کشور می‌کنند و طبیعتا درصد آن در جامعه پزشکی نسبت به درصدهایی که در سایر رشته‌ها مثل مهندسی و دانشگاه‌های برتر ما وجود دارد، خیلی بالا نیست.
لاری پوراضافه کرد: نکته در خصوص درصد خروج جامعه پزشکی از کشور نسبت به ورودی این جامعه است. یعنی مثلا اگر یک ورودی پزشکی 100 نفر است شاید 20 نفر آنها به خارج از کشور می‌روند. اما اگر یک ورودی مهندسی در یک دانشگاه برتر ما مثل دانشگاه شریف یا دانشگاه تهران 70 نفر است، به یقین می‌شود گفت که بالای 60 نفر از آنها رفته‌اند و شاید هر 70 نفر رفته باشند. پس آمار این موضوع در سایر دانشگاه‌ها، مخصوصا دانشگاه‌های برتر، بسیار بالا است اما این آمار در رشته‌های دانشگاهی حوزه پزشکی ما به مراتب کمتر است.
وی افزود: نکته بعدی و بسیار مهم این هست که برای حوزه پزشکی و طبابت در همه دنیا نیاز وجود دارد. یعنی چون حرفه گرانی است، تربیت آن گران است و همچنین مورد نیاز هست، خیلی با سایر رشته‌ها فرق می‌کند. بنابراین، همه دنیا و مخصوصا کشورهای پیشرفته بخشی از نیروهای سلامت‌شان را دارند از سایر کشورها تأمین می‌کنند؛ و چون نیروهای سلامت ما نیروهای با کیفیتی در دنیا هستند، طبیعتا مقبولیت خاص دارند و از عهده امتحانات لازم بر می‌آیند و بنابراین نیروهای کیفی ما را خیلی زودتر می‌برند. پس جذابیت‌هایی که در خارج از کشور وجود دارد، کیفیت نیروی ایرانی و نیاز کشورهای خارجی سبب شده که نیروی ایرانی به آنجا مهاجرت کند.
سخنگوی سازمان نظام پزشکی اضافه کرد: نکته پر اهمیت دیگر مربوط به این نکته است که فقط پزشکان نیستند که می‌روند؛ یعنی علاوه بر پزشک متخصص، فوق تخصص و پزشکان عمومی، سایر شاغلین حرفه‌های پزشکی نظیر داروساز، ماما، بینایی‌سنج، شنوایی‌سنج، فیزیوتراپ و سایر رشته‌های پزشکی هم الآن در حال مهاجرت به کشورهای خارجی هستند و شاید بخش عمده آن کشورهای حاشیه خلیج فارس، کشورهای آمریکایی مثل کانادا یا کشورهای اروپایی تشکیل می‌دهد و همچنین استرالیا که دارد اضافه می‌شود. یعنی تقریبا به پنج قاره دنیا، به جز آفریقا، داریم نیرو صادر می‌کنیم.
نامبرده در ادامه مشکلات معیشتی را یکی دیگر از دلایل مهم مهاجرت کادر درمان از ایران برشمرد و افزود: اگر بخواهم خیلی واضح و شفاف بگویم ، تقریبا 20 هزار نفر هیأت علمی داریم که زیر مجموعه وزارت بهداشت هستند و حقوق کارمندی هیأت علمی دریافت می‌کنند. 15 هزار نفر رزیدنت یا دستیار رشته‌های پزشکی داریم که پزشک عمومی هستند و دوره‌های تخصصی و فوق تخصصی را می‌گذرانند. نزدیک 15 هزار نفر پزشک طرحی داریم که فارغ التحصیل شده‌اند، متعهد به خدمت هستند و در مناطق مختلف از جمله مناطق کمتر برخوردار کشور مشغول گذراندن طرح هستند. از میان جمعیت 90 تا 100 هزار نفری پزشک عمومی، 45 تا 50 هزار نفر پزشک عمومی داریم که اصولا کار پزشک عمومی نمی‌کنند و مابقی دارند کار طبابت پزشک عمومی انجام می‌دهند.
وی ادامه داد: اگر این آمار نزدیک به صحت باشد، که هست، 100 هزار نفر از 150 هزار نفر جامعه پزشکی تقریبا درآمدی بین 11 تا 15 میلیون تومان دارند و اینجا کاملا مشخص است که این جماعت زیر خط فقر هستند. تازه ما با یک تقریب نسبی به جای اینکه بگوییم دو سوم زیر خط فقر هستند، گفتیم یک سوم زیر خط فقر هستند. اما مانع این نیست که تقریبا کمتر از یک درصد این جامعه، که عمدتا امکان دریافت‌های خاص را دارند، ممکن است عددی بالغ بر یک میلیارد تومان هم درآمد داشته باشند.
نامبرده اضافه کرد وقتی در یک جامعه‌ای هجمه ناروای رسانه‌ای صورت می‌گیرد، افراد آینده خودشان را در معرض خطر می‌بینند و عدم توجه جامعه به خودشان را دلیل مثبتی برای مهاجرت می‌بینند. بسیاری از همکاران بعد از علل معیشتی، اولین و مهم‌ترین چیزی که ذکر کرده‌اند این است که در جامعه کسی تحویل‌شان نمی‌گیرد و اصلا جایگاه مشخصی ندارند. شما مستحضر هستید که تقریبا ما چیزی به نام «استخدام پزشک» در هیچ نقطه‌ای از کشور نداریم و آنچه هست، استخدام‌های محدود درمانی در دانشگاه‌های علوم پزشکی است. یعنی در مناطق محروم هم که امروز به پزشک نیاز داریم، از طریق طرح اجباری این را جبران می‌کنیم. در حالی که ما در سایر مناطق محروم به رشته‌های دیگر هم نیاز داریم و امکانات دیگر از قبیل جاده‌سازی، مخابرات، برق‌کشی و سیم‌کشی نیاز داریم؛ ولی سایر رشته‌ها را به این صورت اجباری برای طرح مناطق محروم ارسال نمی‌کنیم.
وی جذابیت مقاصد مهاجرتی را از دیگر دلایل مهاجرت کادر درمان ایرانی دانست و افزود: نکته بعدی از دلایل مهاجرت، جذابیت‌هایی است که کشورهای خارجی ایجاد کرده‌اند؛ و آن جذابیت‌ها تسهیلات و امکاناتی است که آنها معمولا در نظر می‌گیرند. مثلا اسکانی که به فرد می‌دهند، نوع ویزایی که به او تعلق می‌دهند و نحوه پرداختی که برای او اتفاق می‌افتد. ما در کشور خودمان هم الحمدلله می‌توانیم این کار را انجام بدهیم. به نظر می‌رسد اگر ما بتوانیم برای پزشک جوان‌مان تسهیلاتی نظیر وام‌های کم‌بهره بانکی، اسکان مناسب در شهرهای کمتر برخوردار، امکان ادامه تحصیل با شرایط راحت‌تر، تشکیل خانواده و مسائلی که به هر حال نیازهای کف هرمی یک فرد هست را تأمین کنیم، طبیعتا انگیزه‌های افراد برای ماندگاری در مناطق محروم و خدمت خالصانه و غیر احساس اجباری بیشتر خواهد شد. به نظر من کشور همین الآن آمادگی و توانایی انجام این کار را دارد.
لاری پور ادامه داد: نکته بعدی و بسیار مهم، کمبود پزشکانی است که شاید در آینده به آن دچار شویم و دلیلش عدم جذابیت برخی از رشته‌ها است. در حال حاضر آزمون دستیاری ما برگزار می‌شود و افرادی در آزمون شرکت می‌کنند. حدود سال 90 تخصص‌گرایی در جامعه پزشکی بیش از 94 درصد بود. یعنی بیش از 94 درصد از پزشکان عمومی فارغ‌التحصیل تمایل به داشتن تخصص داشتند؛ اما الآن این طور نیست. الآن در همین آزمون دستیاری ما با وجود مرحله اول، دوم و حتی سوم تکمیل ظرفیت، برخی از رشته‌های مهم ما مثل بیهوشی، اورژانس، اطفال و داخلی خالی می‌ماند.
اینها نکات مهمی است برای اینکه ممکن است ما در آینده با چالش رو به رو شویم؛ ایضا در رشته‌هایی مثل جراحی قلب و جراحی اطفال. اگر من یک مثال مادی برای شما بزنم، به طور متوسط در همین منطقه یک جراحی باز قلب بالای یک میلیارد تومان و در کشور آلمان این جراحی نزدیک به دو میلیارد تومان هزینه دارد. در بهترین بیمارستان ما و با بیشترین هزینه، این عدد شاید به 100 میلیون تومان هم نرسد. بعضی از رسانه‌ها و پژوهشگاه‌ها با آمارهای بسیار منفی و غلط سعی در دروغ گفتن دارند. هم در تلویزیون و هم در رسانه‌ها این اتفاق رخ می‌دهد و بسیار هم کار ناشایستی است.
سخنگوی سازمان نظام پزشکی یکی دیگر از عللی که سبب مهاجرت کادر درمان ایرانی شده را مسائل اجتماعی و فرهنگی دانست و گفت: یعنی تغییر نوع نگاه حکمرانی سلامت خیلی لازم است، نحوه پذیرش و استخدام افرادی که از شاغلین حرفه‌های پزشکی هستند، جلوگیری از هرگونه هجمه‌های ناروای رسانه‌ای و امکانات و تسهیلات و مشوق‌های لازمی که می‌شود برای یک ارائه دهنده خدمات سلامت در مناطق کمتر برخوردار برشمرد، سبب ماندگاری و حضور بیشتر آنها در این مناطق می‌شود.
وی هم چنین در خصوص اقدامات صورت گرفته برای بازگشت کادر درمان مهاجر ایرانی به کشور نیز گفت: مهاجرت فی نفسه چیز بدی نیست و در قرآن هم به آن توصیه شده و نکته دوم این است که مهاجرت بسیار کار سختی است و اصلا این طور نیست که یک عده از روی خوشی بگویند به سودای درآمد بالا مهاجرت می‌کنیم. بالأخره هرکسی علاقه، ریشه و خانواده دارد، به شهری وابسته است و کندن از آنجا بسیار برای او دشوار است. بسیاری از پدر و مادرها فرزندانشان را تربیت کرده‌اند برای اینکه لذت بهره‌برداری از فرزند را بعد از فارغ‌التحصیلی داشته باشند. بسیاری از فرزندان آمادگی این را دارند که با یک شرایط مناسب‌تری نگهداری پدر و مادر، تشکیل خانواده، داشتن فرزند و امید به آینده را داشته باشند. بنابراین اصلا فی نفسه مهاجرت کردن کار آسانی نیست و کسی که دست به مهاجرت می‌زند یا باید انگیزه بسیار بالای بیرونی یا درونی داشته باشد.
وی اضافه کرد: نکته بعد این است که به هیچ عنوان ایجاد راه‌های سلبی مثل ندادن مدرک به فرد و یا مسائلی از این دست نمی‌تواند جلوی مهاجرت را بگیرد؛ یا مثلا هزینه‌های آزادسازی مدرک را افزایش بدهند و از این کارهایی که به طور مرسوم و معمول انجام می‌شود، نمی‌تواند جلوی مهاجرت را بگیرد. بنابراین باید به راه‌های ایجابی بیشتر توجه کرد.
اما نظام پزشکی توانسته در چند ماه گذشته موضوع مهم مهاجرت را به طریق اولی به سمع و نظر همگان برساند. به طوری که شاید امروز یکی از موضوعات درجه یک کشور باشد و رئیس جمهور هم نسبت به آن واکنش نشان داد و فضای داخلی را برای کسانی که می‌خواهند برگردند یک فضای پرامید دانست و ان شاء الله مشکلات برطرف می‌شود و آماده پذیرایی از یک نیروی انسانی بسیار مهم است. این نیرو هم فقط نیروی متخصص نیست.
لاری پور افزود: توجه داشته باشیم که مهاجرت کردن الزاما موضوع معیشتی نیست. مثلا به یک پزشک در داخل ایران پروانه نمی‌دهیم و همین فرد به یک کشور خارجی می‌رود و به راحتی او را می‌پذیرند و همه تسهیلات هم برای او فراهم می‌کنند. نکته بسیار مهم در دانشکده‌های پزشکی است. وقتی ظرفیت آموزش پزشکی را افزایش می‌دهیم و کیفیت آموزش پزشکی ما ممکن است دچار خدشه شود و زیرساخت‌های لازم را برای آموزش نیروی با کیفیت نداریم و برای برخی از دانشجویان از اینکه ممکن است آموزش درستی دریافت نکنند نارضایتی ایجاد می‌شود، در آینده نه تنها پزشکی کشور را با مخاطره رو به رو می‌کنیم، بلکه باز هم فضای تسهیل برای رفتن به خارج از کشور است. در حالی که این افراد می‌توانند بمانند و خدمت با کیفیت ارائه بدهند.
وی سلامت را زمینه ساز بسیاری از زمینه های اقتدار کشور دانست و در پایان افزود: ما در کشور امکانات این را داریم که به جامعه پزشکی توجه ویژه‌تری داشته باشیم و از آنها خدمت بیشتری بگیریم. هرچه سرمایه‌گذاری در حوزه سلامت و نگهداری و پاسداشت نیروی انسانی شود، هزینه نیست و سرمایه‌گذاری بلندمدت برای آتیه کشور است؛ ضمن اینکه باید توجه داشته باشیم یکی از بال‌های قدرت و اقتدار کشورها داشتن نیروهای کیفی سلامت است.
شما هم می توانید دیدگاه خود را ثبت کنید
- کامل کردن گزینه های ستاره دار (*) الزامی است
- آدرس پست الکترونیکی شما محفوظ بوده و نمایش داده نخواهد شد